Vaginaplastiek
Wat is een vaginaplastiek en wat zijn de verschillende technieken die worden gebruikt? Hier lees je meer over de vaginaplastiek, hoe de operatie verloopt en wat je kunt verwachten na de operatie.
Over de vaginaplastiek
De vaginaplastiek is een operatie waarbij een vagina wordt gemaakt met je eigen weefsel. Er worden een clitoris, binnenste- en buitenste schaamlippen en een vaginaholte gemaakt. De testikels en biologische mannelijke geslachtskenmerken worden verwijderd.
Er zijn drie verschillende operatietechnieken voor de vaginaplastiek: de penisinversie, de vaginaplastiek met huidtransplantaat en de darm-vaginaplastiek. De darm-vaginaplastiek wordt alleen toegepast als dit nodig is vanwege bepaalde lichamelijke kenmerken.
Visuele informatie over de vaginaplastiek operatie, complicaties en bekkenbodem en vaginale verzorging is te vinden in deze animatievideo's.
Voordat je een operatie ondergaat is het van belang dat u goed bent voorbereid. Informatie over de voorbereiding van een vaginaplastiek vind je hier.
Operatietechnieken
Voor de vaginaplastiek met diepte zijn drie operatietechnieken mogelijk:
Meestal worden ook de testikels verwijderd in deze operatie, maar soms is dat al eerder gebeurd. De operatie duurt (afhankelijk van de gebruikte techniek) 3 tot 5 uur.
De details van de operatie kunnen verschillen per Nederlandse zorginstelling. Het is daarom belangrijk om de precieze procedure te controleren bij het instituut waar je wordt geopereerd.(1) Penisinversie vaginaplastiek
Bij de vaginaplastiek met penisinversie wordt de vagina gemaakt van de huid en onderliggend weefsel van de penis.
Deze techniek wordt toegepast als de penishuid voldoende lengte en omvang heeft. Meestal volstaat een penis van gemiddelde lengte en breedte.
De operatie wordt uitgevoerd door de plastisch chirurg. Eerst wordt er een urinekatheter geplaatst: een afvoerslangetje dat via de plasbuis wordt ingebracht. Vervolgens wordt een snede gemaakt in de lengterichting van de balzak. Via deze snede kan de chirurg ruimte maken voor de vagina, tussen de blaas en de darm.
De penishuid wordt van de schacht van de penis afgehaald, deze huid is nog steeds doorbloed en gevoelig. Deze huid wordt in de vaginaholte ingestulpt en dicht gehecht. Zo vormt het de binnenkant van de nieuwe vagina.
Vervolgens worden de testikels verwijderd (castratie). Van de eikel en de voorhuid worden de clitoris en binnenste schaamlippen gemaakt. De plasbuis wordt vrijgemaakt en ingekort tot aan de nieuwe ingang. Hieronder komt een GIF om weer te geven hoe de operatie er uit zal zien. Tot die tijd kan je dit animatiefilmpje bekijken over de vaginaplastiek operatie.
Om de huid in de vaginaholte rustig en in de juiste positie te laten genezen wordt er een tampon ingebracht die bestaat uit een condoom gevuld met gazen. Deze wordt vastgehecht. De tampon blijft gedurende 5 dagen zitten. Daarna wordt deze door de arts verwijderd.
(2) Penisinversie vaginaplastiek met huidtransplantaat
De vaginaplastiek met huidtransplantaten wordt uitgevoerd wanneer de penis te klein is om een vagina met voldoende diepte te maken. De operatietechniek met huidtransplantaten is bijna hetzelfde als die van de penisinversie.
Het verschil is dat de penishuid wordt verlengd met het huidtransplantaat om een vagina met voldoende diepte te maken. Het huidtransplantaat wordt weggenomen van de balzak, liezen of van de onderbuik. Hieronder komt een GIF om weer te geven hoe de operatie er uit zal zien. Tot die tijd kan je dit animatiefilmpje bekijken over de vaginaplastiek operatie.
(3) Darm-vaginaplastiek
De darm-vaginaplastiek wordt uitgevoerd wanneer er onvoldoende huid is voor de penisinversie- en huidtransplantaat-techniek. Bijvoorbeeld als vanwege de puberteitsremmers de penis onderontwikkeld is of de penis erg klein is, of wanneer u eerder heeft gekozen voor een vulvaplastiek. Hierbij wordt met een kijkoperatie een stukje van de darm gebruikt om de binnenbekleding van de vagina te maken.
Deze operatie wordt uitgevoerd door een plastisch chirurg en maag-darmchirurg, die gespecialiseerd is in kijkoperaties.
De darm-vaginaplastiek en de penisinversie-techniek leiden uiteindelijk qua uiterlijk in principe tot hetzelfde resultaat. Het enige verschil is het weefsel dat gebruikt wordt voor de vaginaholte. Wanneer de penishuid kort is, is de darm aan de buitenkant van de vulva zichtbaar rond de ingang van de vagina.
Allereerst worden er drie kleine sneden gemaakt onder de navel: één om een camera in te brengen en twee om te kunnen opereren.
Tegelijkertijd begint de plastisch chirurg met het plaatsen van een urinekatheter (een afvoerslangetje dat via de plasbuis wordt ingebracht). Vervolgens maakt de plastisch chirurg een snede in de lengterichting van de balzak. Via deze snede wordt toegang verkregen tot de bekkenbodem en wordt er een holte gecreëerd tussen de endeldarm en de plasbuis/blaas.
De maag-darm chirurg maakt vervolgens een stuk darm van ongeveer 15 cm vrij, dat verplaatst wordt naar de bekkenbodem.
De penishuid wordt van de schacht van de penis afgehaald, deze huid is nog steeds doorbloed en gevoelig. Vervolgens worden de testikels verwijderd (castratie). Van de eikel en de voorhuid worden de clitoris en binnenste schaamlippen gemaakt. De plasbuis wordt vrijgemaakt en ingekort tot aan de nieuwe ingang. Het stukje darm wordt naar buiten gebracht en aangesloten op de huid van de penis.
Bij deze operatie is het niet nodig om een tampon in de vaginaholte achter te laten. Hieronder komt een GIF om weer te geven hoe de operatie er uit zal zien. Tot die tijd kan je dit animatiefilmpje bekijken over de vaginaplastiek operatie.
Nazorg
Afhankelijk van de zorginstelling waar je geopereerd bent heb je na de operatie 1 tot 3 dagen bedrust en blijf je nog 3 tot 5 dagen in de zorginstelling. Bedrust wordt aangeraden voor goede wondgenezing en afname van zwelling. Als je een wonddrain hebt gekregen (voor het afvoeren van bloed en wondvocht) wordt deze vaak 1 tot 3 dagen na de operatie verwijderd.
De katheter wordt verwijderd op de dag van ontslag waarna je binnen enkele uren goed moet kunnen uitplassen. Na het plassen wordt de blaas gescand om te controleren of deze goed leeg is. Als je blaas niet leeg genoeg is, wordt de katheter teruggeplaatst. Na ongeveer 1 of 2 weken wordt de katheter opnieuw verwijderd.
Vaak wordt geadviseerd om te wachten tot de wonden helemaal dicht zijn voor je gaat zwemmen, in bad gaat of naar de sauna gaat. Dit duurt vaak minimaal 6 weken. Dat is om te voorkomen dat de hechtingen te vroeg oplossen en je infecties krijgt in de wond. Kort douchen mag wel. Je mag zes weken niet sporten of zwaar tillen, dit kan namelijk een bloeding of overmatige vochtproductie geven.
Ook wordt je geleerd hoe je moet dilateren met de dilatatieset die je voor de operatie hebt aangeschaft. Zodra je het dilateren en spoelen van de vagina goed kunt uitvoeren en goed kunt plassen, mag je in principe naar huis.
Hormoongebruik na de operatie
Na de operatie stop je met de testosteronremmer, je blijft alleen oestradiol gebruiken. De hormoonbehandeling wordt na de operatie begeleid door de hormoonarts.
Meer informatie over de nazorg bij de operaties lees je hier.
Complicaties en risico’s tijdens en na de operatie
Tijdens of door de behandeling kunnen er onbedoelde problemen (complicaties) ontstaan, ook al is de operatie op de juiste manier uitgevoerd. Hoe groot de kans op complicaties is, hangt samen met je gezondheid en de gebruikte techniek. Bij de darm-vaginaplastiek is er meer kans op complicaties dan bij de penisinversie- of huidtransplantaat-techniek.
- (Na)bloeding direct na de operatie. Als deze niet vanzelf stopt, kan een tweede operatie noodzakelijk zijn om de bloeding te stelpen.
- Infectie. hoewel er schoon (steriel) wordt gewerkt, is er altijd een kans dat er bacteriën in de operatiewond zijn gekomen. Ook in de periode na de operatie is er kans op een infectie. Daarom is het van belang de wond goed te verzorgen.
- Ophoping van bloed (hematoom). In het operatiegebied kan wat bloed gaan ophopen, waardoor het er wat blauw/paars uit kan zien, zoals een blauwe plek. Dit trekt na 2-4 weken vanzelf weg.
- Ophoping van vocht (oedeem of seroom). In het operatiegebied kan ook vocht ophopen. Voelt dit onprettig? Dan kan de arts het eruit halen.
- Slecht genezende wondranden (wonddehiscentie). Na de operatie kan het zijn dat de wonden niet direct genezen en dat de wond wat open gaat staan. Mocht dit gebeuren, raden wij aan om de wond goed te spoelen met stromend water en indien nodig contact op te nemen met uw arts.
- Afsterven van weefsel: als een stukje huid geheel of gedeeltelijk niet goed doorbloedt, sterft het af. Dit heet wondnecrose. Soms is tijdens een operatie al te zien dat de doorbloeding niet goed is en wordt dat verbeterd. Rokers hebben hier een verhoogde kans op. Afhankelijk van de ernst het huidverlies wordt besloten of een nieuwe operatie nodig is.
- Darmproblemen – verstopping. De darm komt stil te liggen of raakt verstopt, zodat de darminhoud niet meer wordt verplaatst. Dit heet een ileus. Meestal kunnen medicijnen de darmen weer op gang help. Ook is het van belang om voldoende te drinken en bewegen.
- Wild vlees (hypergranulaat). Het ontstaan van hypergranulaat is een veelvoorkomend probleem. Het is onschuldig, maar het geeft veel vocht- en soms bloedverlies. Het kan ruiken en geeft pijnlijk ongemak. Het is eenvoudig te behandelen.
- Darmproblemen - gaatje in de darm. Er kan een gaatje ontstaan in de endeldarm. Als dit tijdens de operatie wordt opgemerkt, dan wordt dit direct verholpen. Soms wordt dit pas later ontdekt. Een klein gaatje geneest meestal spontaan. Als het gaatje in de endeldarm langdurig klachten geeft, dan wordt u nogmaals geopereerd.
- Problemen aan de plasbuis. Een aantal weken of maanden na de operatie kan vernauwing (stenose) van de uitgang van de plasbuis optreden. Sommige mensen kunnen minder makkelijk plassen: de straal wordt slapper en er moet harder geperst worden. Stenosen worden behandeld door ze gedurende een aantal weken of maanden regelmatig op te rekken; soms is een operatie nodig.
- Verlies van gevoel/orgasme. Er is niet met zekerheid te zeggen of het gevoel in de gehele vagina terugkomt.
- Littekens. De aanmaak van littekenweefsel verschilt per persoon, huidtype en operatietechniek. Iedereen en iedere huid geneest op zijn eigen manier. Bij mensen met overgewicht en mensen die roken genezen littekens minder fraai dan bij gezonde niet-rokers. Soms kan een litteken (minimaal een jaar na de operatie) gecorrigeerd worden.
Complicaties die tijdens en na de darm-vaginaplastiek op kunnen treden
- Darmproblemen - lekkage wond. Bij een darm-vaginaplastiek kan het voorkomen dat de aan elkaar gezette darmdelen niet goed genezen en lekkage veroorzaken. Het gevolg is dat er ontlasting in de buikholte terecht komt. Dit geeft al snel buikpijn en koorts in de eerste 2-3 dagen na de operatie. Het is dan noodzakelijk om met spoed opnieuw te worden geopereerd om de lekkage te verhelpen.
Bij een ernstige lekkage of een niet-helend gaatje in de endeldarm is soms tijdelijk (minimaal 3 maanden) een stoma nodig.
Eindresultaat
Pas na een half jaar is het eindresultaat zichtbaar. Volledige genezing kost tijd. De zwelling en verkleuringen trekken langzaam weg. De vagina vormt zich na de operatie op natuurlijke wijze en past zich aan uw lichaamsbouw aan. Zo bepaalt bijvoorbeeld de kleur van de balzak en de hoeveelheid vetweefsel hoe de vagina eruit komt te zien. Al met al pakt het eindresultaat bij iedereen weer anders uit.
Correcties
Misschien ben je na de operatie nog niet geheel tevreden met het uiterlijk of de functie van het genitaal. Je kan dit bespreken met de plastisch chirurg en/of uroloog. Deze arts kan je vertellen of een eventuele ingreep tot verbeteringen kan leiden.
Voorbeelden van secundaire correcties zijn een verkleining van de binnenste schaamlippen, een correctie van de clitoriskap, het verwijderen van grote littekens en een correctie aan de plasbuis.
Correcties worden in principe niet binnen 6 maanden na de eerste operatie uitgevoerd. Geadviseerd wordt minstens één jaar te wachten. Het verschilt per situatie of deze correcties door de zorgverzekeraar worden vergoed.
Seksualiteit
Seksualiteit blijft voor velen na de vaginaplastiek belangrijk. Als je vagina voldoende is hersteld, is seks en penetratie mogelijk. De meeste mensen kunnen na een vaginaplastiek seksuele opwinding ervaren; 80% kan een orgasme bereiken.
Zin in seks (libido) is afhankelijk van het hormoon testosteron – ongeacht gender/sekse .Omdat je lichaam geen testosteron meer aanmaakt na het verwijderen van de testikels, kan dat van invloed zijn op je libido.
Je seksuele leven is echter niet enkel afhankelijk van een vaginaplastiek, maar van vele psychologische en biologische factoren. Het (seksueel) 'eigen' maken van je vagina en deze prettig seksueel te leren gebruiken, zijn belangrijke uitdagingen na genitale chirurgie. Het is belangrijk dat je ontdekt wat voor jou seksueel prettig is, en dat je daarover spreekt met je (eventuele) partner(s).
Deze tekst is aangepast op 14-10-2022
Volgende Stap
We raden je aan alle informatie stap voor stap door te nemen om een volledig beeld te krijgen van de verschillende behandelopties en het proces eromheen!
Terug naar overzicht
Nazorg
Hoe verloopt de herstelperiode na ontslag uit het ziekenhuis? Hier lees je hoe je jezelf het best kan (laten) verzorgen en wat je kan doen om genezing te bespoedigen.
