Colpectomie (verwijderen vagina)
Wat houdt de colpectomie (vaginaverwijdering) in? Hoe bereid je je voor op de operatie? Hieronder lees je over de gang van zaken rond de operatie, de risico’s van de ingreep en de postoperatieve periode na een colpectomie.
Verwijderen vrouwelijke geslachtsorganen
Het kan zijn dat je de vrouwelijke geslachtsorganen (gedeeltelijk) wil laten verwijderen. Bijvoorbeeld omdat je dysforie ervaart of omdat je een masculiniserende genitale operatie wil ondergaan (met plasbuisverlenging).
Het (gedeeltelijk) verwijderen van de vrouwelijke geslachtsorganen heeft directe gevolgen voor je fertiliteit en de mogelijkheid om kinderen te krijgen. Het is daarom belangrijk om je goed te informeren over de behandelopties.
Je kan meerdere vrouwelijke geslachtsorganen laten verwijderen. Hieronder staan de verschillende gynaecologische operaties op een rij:
- Verwijderen baarmoeder (hysterectomie)
- Verwijderen vagina (colpectomie)
- Verwijderen eierstokken (oöferectomie)
- Verwijderen eileiders (salpingectomie)
Deze operaties kunnen in verschillende combinaties worden uitgevoerd. Daarnaast kunnen al deze operaties worden gecombineerd met het verwijderen van de borsten (mastectomie).
De verschillende operaties en combinaties hebben verschillende effecten op je hormoonhuishouding, fertiliteit en draagwens. Het is daarom belangrijk dat je goed overweegt welke organen je wilt laten verwijderen en wat een logische combinatie is voor jou. Overleg dit met de gynaecoloog. Wanneer je een metaïdoio- of phalloplastiek wenst zonder plasbuisverlenging dan hoef je de vrouwelijke geslachtsorganen in principe niet te laten verwijderen. Wanneer je wel een plasbuisverlenging wenst is het noodzakelijk om de vrouwelijke geslachtsorganen te laten verwijderen.
Over de colpectomie
De colpectomie is een operatie waarbij het weefsel van je vagina wordt verwijderd. Je kan hiervoor kiezen als je genderdysfore gevoelens ervaart met betrekking tot de vagina of omdat je last heeft van andere klachten. De colpectomie kan niet worden uitgevoerd wanneer je de baarmoeder wil behouden. Wens je een metaïdoio- of phalloplastiek met plasbuisverlenging? Dan is de colpectomie noodzakelijk om de kans op complicaties aan de plasbuis te verkleinen. De colpectomie wordt over het algemeen ervaren als een zware ingreep. Je moet rekenen op een herstelperiode die tot 6 maanden kan duren.
Meer informatie over de voorbereiding en vergoeding van de colpectomie vind je hier. Verduidelijkende informatie over de colpectomie kan je vinden in de animatie video van Amsterdam UMC.
De operatie
De colpectomie wordt op twee manieren uitgevoerd; een robot geassisteerde kijkoperatie en een vaginale operatie. Welke manier bij jou wordt toegepast is afhankelijk van of de baarmoeder al verwijderd is of niet.
De details van de operatie kunnen verschillen per Nederlandse zorginstelling. Het is daarom belangrijk om de precieze procedure te controleren bij het instituut waar je wordt geopereerd.Colpectomie in combinatie met baarmoederverwijdering
Als je nog een baarmoeder (en eventueel eierstokken) heeft, wordt de colpectomie gecombineerd met een baarmoederverwijdering. De baarmoeder kan namelijk niet blijven zitten wanneer de vagina wordt verwijderd. In deze combinatie is het mogelijk om de vagina en baarmoeder (eventueel incl. de eierstokken) te verwijderen met behulp van een operatierobot.
Eerst wordt de baarmoeder losgemaakt en indien gewenst de eierstokken. Als deze los zijn, worden ze via de vagina verwijderd. Hierbij wordt rekening gehouden met de blaas, de urineleiders en de darm die vlak tegen de vagina aan liggen.
Het is niet mogelijk om de verwijdering van vagina en baarmoeder in één ingreep te combineren met het verwijderen van de borsten; de operatie duurt dan te lang.
De Robot geassisteerde kijkoperatie
Het verwijderen van de vagina wordt niet met een gewone kijkoperatie gedaan, maar met behulp van de Da Vinci robot. Voordelen van deze techniek zijn met name de hoge nauwkeurigheid, de kleine sneden en minder bloedverlies.
Colpectomie als uw baarmoeder al eerder is verwijderd
Is de baarmoeder al verwijderd en wens je een colpectomie? Dan wordt de vagina via de vaginaopening verwijderd.
Vaginale operatie
Als de baarmoeder al verwijderd is, kan de robottechniek niet worden toegepast. De vagina moet dan via de vaginaopening worden verwijderd. De vagina wordt dan van binnen naar buiten losgemaakt. Deze techniek heeft meer kans op complicaties dan de robottechniek.
Extra informatie over de operatie (beide technieken)
Via de plasbuis wordt er een slangetje in de blaas ingebracht (de katheter). Een dag na de operatie wordt de katheter weer verwijderd. Als de vagina is verwijderd, blijft er van binnen een wondoppervlak achter op de plek waar de vagina zat. Hier wordt wat weefsellijm in gelegd, om het bloeden te verminderen.
Het weefsel tussen de plasbuis en de anus (het perineum) wordt met sterke hechtingen gesloten. Vervolgens wordt ook de huid gesloten. Vlak onder de plasbuis blijft een kleine opening (ongeveer 1 vingerkootje), zodat je normaal kunt blijven plassen. Via deze opening wordt in de weken na de operatie ook eventueel bloed en wondvocht afgevoerd. Deze opening wordt dichtgemaakt als je een plasbuisverlenging ondergaat.
Nazorg
De nazorg verschilt per zorginstelling. Vaak wordt geadviseerd om een dag bedrust te nemen om de wonden te laten herstellen. De katheter wordt verwijderd waarna je binnen enkele uren goed moet kunnen uitplassen. Na het plassen wordt de blaas gescand om te controleren of deze goed leeg is. Als de blaas niet leeg genoeg is, wordt de katheter teruggeplaatst. Na ongeveer een week wordt de katheter opnieuw verwijderd.
Vaak wordt geadviseerd om te wachten tot de wonden helemaal dicht zijn voor je gaat zwemmen, in bad gaat of naar de sauna gaat. Dit duurt vaak 4 tot 6 weken. Dat is om te voorkomen dat de hechtingen te vroeg oplossen en je infecties krijgt in de wond. Kort douchen mag wel. Je mag zes weken niet sporten of zwaar tillen, dit kan namelijk een bloeding of overmatige vochtproductie geven.
Complicaties en risico’s tijdens en na de operatie
Bij de vaginale verwijdering is de kans op complicaties tussen de 30 en 40 procent. Bij de robot-techniek ligt dit rond de 20 procent. Het grootste deel van deze complicaties is mild, maar sommige complicaties kunnen ernstig zijn. Na een colpectomie kunnen mensen tot wel 6 maanden klachten van de operatie ervaren.
- Nabloeding tijdens of na de operatie. Bloed- en vochtverlies tijdens de ingreep is normaal, maar bij veel bloedverlies noemen we het een complicatie. Dan kan bloedtransfusie nodig zijn. Ook ná de operatie (ook thuis) kan een bloeding optreden. Het kan zijn dat een nieuwe operatie nodig is om de bloeding te stoppen. Soms is het nodig om een gaas in te brengen tegen het bloeden.
- Infectie. De sneetjes op de buik of in de vagina kunnen geïnfecteerd raken. Een infectie kan al in het ziekenhuis optreden. Soms kan dit verholpen worden met antibiotica, soms is een operatie nodig om de infectie te verhelpen.
- Fistel. In zeldzame gevallen ontstaat er een verbinding tussen blaas of darm en de vaginaholte, dit noemen we een fistel. Soms is hier een extra operatie voor nodig om deze fistel te verwijderen.
- Trombose. Bij elke operatie bestaat er een licht verhoogd risico op trombose (een bloedpropje in een bloedvat). Je kan het risico hierop verkleinen door (zodra mogelijk) in beweging te komen na de operatie en niet alleen maar stil in bed te blijven liggen. Ook krijg je in het ziekenhuis medicatie om dit te voorkomen.
- Beschadiging aan blaas, darm of urinewegen. Tijdens de operatie kunnen de blaas, darm en urinewegen beschadigd raken. Als dit tijdens de operatie wordt opgemerkt, wordt dit zo mogelijk direct hersteld. Soms is een aparte operatie nodig. Bij een beschadigde blaas krijg je een urinekatheter mee naar huis, die tenminste zeven dagen blijft zitten. Schade aan de darm is zeer zeldzaam.
- Moeilijk te legen blaas (retentieblaas). Het kan zijn dat de blaas zich na de operatie niet voldoende kan legen. In dat geval krijgt u opnieuw een blaaskatheter, soms voor een langere tijd. De blaas herstelt zich over het algemeen volledig.
- Blaasontsteking. De blaaskatheter die wordt gebruikt tijdens de ingreep kan soms zorgen voor een blaasontsteking. Vermoed je dat je een blaasontsteking hebt opgelopen, neem dan contact op met de behandelaar of huisarts.
Seksualiteit
Het advies is om de eerste zes weken na de operatie geen seksuele gemeenschap te hebben. Er is echter niets op tegen om seksueel opgewonden te raken of te masturberen.
Bij sommige personen verandert de seksuele beleving na het verwijderen van de vagina. Soms in positieve zin, zoals minder pijn bij het vrijen. Maar soms zijn er veranderingen in negatieve zin, zoals minder zin in vrijen, verminderde gevoeligheid in het genitale gebied of veranderingen in het orgasme (klaarkomen).
Deze tekst is aangepast op 14-10-2022
Volgende Stap
We raden je aan alle informatie stap voor stap door te nemen om een volledig beeld te krijgen van de verschillende behandelopties en het proces eromheen!
Terug naar overzicht
Metaïdoioplastiek
De metaïdoioplastiek is een operatie waarbij er met je bestaande genitaal een penis wordt gemaakt van beneden-gemiddelde grootte (een metaïdoio).
