Metaïdoioplastiek
Wat houdt de metaïdoioplastiek precies in? Hoe bereid je je voor op uw operatie en wat staat je na de operatie te wachten? Hieronder lees je over de gang van zaken rond de operatie, de risico’s van de ingreep en de periode na de operatie. De illustraties geven je meer inzicht in de operatieve procedure zelf.
Over de metaïdoioplastiek
De metaïdoioplastiek is een operatie waarbij er met je bestaande genitaal een penis wordt gemaakt van beneden-gemiddelde grootte (een metaïdoio). In deze operatie wordt tegelijkertijd een balzak gemaakt. De operatie is alleen mogelijk als de clitoris voldoende is gegroeid door het gebruik van hormonen.
De metaïdoio kan met of zonder plasbuisverlenging worden gemaakt. Bij een metaïdoioplastiek zonder plasbuisverlenging plas je vanachter de balzak. Zonder plasbuisverlenging kan het vaginaweefsel behouden blijven. Bij een plasbuisverlenging eindigt de plasbuis meestal in de top van de penis. De metaïdoioplastiek met plasbuisverlenging geeft meer kans op complicaties dan de operatie zonder plasbuisverlenging. Daarnaast geeft de plasbuisverlenging geen garantie om staand te kunnen plassen.
(Voor alle duidelijkheid: de metaïdoioplastiek is géén voorbereiding op de phalloplastiek; het zijn geheel verschillende operaties.)
Om in aanmerking te komen voor een metaïdoioplastiek moet je goed geïnformeerd zijn en aan een aantal criteria voldoen. Meer informatie over de voorbereiding van de metaïdoioplastiek lees je hier. Verduidelijkende informatie over de metaïdoioplastiek is te vinden in de animatievideo van Amsterdam UMC.
De operatie
De metaïdoioplastiek wordt uitgevoerd door een plastisch chirurg; bij een plasbuisverlenging samen met een uroloog. De operatie duurt, afhankelijk van de techniek, 3 tot 4 uur.
Bij beide technieken (met en zonder plasbuisverlenging) wordt de penis gemaakt door de clitoris op te strekken en de omliggende huid hier omheen te vouwen. De balzak wordt gemaakt van huid en vet van de buitenste schaamlippen en schaamheuvel. Ook wordt in beide gevallen een afvoerslangetje (katheter) via de plasbuis ingebracht om urine af te voeren.
De details van de operatie kunnen verschillen per Nederlandse zorginstelling. Het is daarom belangrijk om de precieze procedure te controleren bij het instituut waar je wordt geopereerd.Metaïdoioplastiek zonder plasbuisverlenging
Allereerst worden de clitoris en de binnenste en buitenste schaamlippen losgesneden. De clitoris wordt opgetrokken om de penis te maken. Vervolgens worden de buitenste schaamlippen en de huid van de schaamheuvel naar elkaar toegebracht en aan elkaar gehecht om de balzak te maken. Er is nu een penis ontstaan waarbij de plasbuis onder de balzak uitmondt.
Metaïdoioplastiek met plasbuisverlenging
Bij de metaïdoioplastiek met plasbuisverlenging krijg je, naast de urinekatheter, ook een blaaskatheter die via de buik wordt ingebracht. Ook bij deze operatie worden de clitoris en de binnenste en buitenste schaamlippen losgesneden. De plasbuis wordt verlengd met huid van de binnenste schaamlippen of mondslijmvlies. De clitoris wordt opgetrokken om de penis te maken. Vervolgens worden de buitenste schaamlippen en de huid van de schaamheuvel naar elkaar toegebracht en aan elkaar gehecht om de balzak te maken. Zo ontstaat er een penis met plasbuis en balzak.
Het is belangrijk om te weten dat een verlengde plasbuis geen garantie geeft om staand te kunnen plassen.
Nazorg
De nazorg verschilt per zorginstelling. In het algemeen geldt dat je na de operatie regelmatig op controle komt bij de plastisch chirurg en uroloog. De plastisch chirurg controleert het uiterlijk en de wonden van de penis. Bij beide technieken (met of zonder plasbuis) blijft de uroloog de plasbuis en plasfunctie controleren na de operatie met plas-testen en vragenlijsten. Als er complicaties optreden moet je vaker naar het ziekenhuis komen. Je moet de katheter(s) en wonden verzorgen zoals door de verpleegkundige van jouw zorginstelling uitgelegd is.
Vaak wordt geadviseerd om te wachten tot de wonden helemaal dicht zijn voor je gaat zwemmen, in bad gaat of naar de sauna gaat. Dit duurt vaak 4 tot 6 weken. Dat is om te voorkomen dat de hechtingen te vroeg oplossen en je infecties krijgt in de wond. Kort douchen mag wel. Je mag zes weken niet sporten of zwaar tillen, dit kan namelijk een bloeding of overmatige vochtproductie geven. Daarnaast wordt vaak geadviseerd om gedurende zes weken een strakke onderbroek te dragen voor extra ondersteuning van het operatiegebied.
Het wordt sterk geadviseerd om tot zeker drie maanden na de operatie niet te roken.
Verduidelijkende informatie over de nazorg, resultaten en complicaties kan je vinden in deze animatievideo van Amsterdam UMC.
Complicaties en risico’s tijdens en na de operatie
Tijdens of na de behandeling kunnen er onbedoelde medische problemen (complicaties) ontstaan, ook al is de operatie op de juiste manier uitgevoerd. De kans op complicaties hangt samen met de gebruikte techniek. Bij de technieken waarbij een plasbuis wordt aangelegd, is de kans op complicaties groter. Een phalloplastiek met plasbuisverlenging geeft 50% kans op complicaties; zonder plasbuisverlenging is dit 5%.
- (Na)bloeding. Dit treedt meestal op direct na de operatie. Afhankelijk van de ernst is soms een tweede operatie noodzakelijk om de bloeding te stoppen.
- Open gaan wonden. Wonden kunnen open gaan, bijvoorbeeld omdat hechtingen vroegtijdig loslaten. Je moet de wond goed verzorgen, opnieuw hechten is niet mogelijk.
- Gestoorde wondgenezing. Vooral rond de hechtingen kunnen wonden ontstaan. Dat gebeurt vaak bij rokers, maar soms ook bij niet-rokers. Dit geneest over het algemeen vanzelf, maar het kan lang duren. Spoel de wonden regelmatig schoon met lauw kraanwater en dep het wondgebied droog.
- Afstervend weefsel (necrose). Als huid niet goed doorbloed wordt, sterft het af. Rokers hebben hier een verhoogde kans op. Soms is het tijdens een operatie al te zien en wordt de doorbloeding gelijk verbeterd. Soms treedt het na de operatie op. Meestal herstelt het vanzelf, soms is er een hersteloperatie nodig.
- Infectie. Hoewel er schoon (steriel) wordt gewerkt, is er altijd een kans dat er bacteriën in de operatiewond komen. Ook thuis kan dit gebeuren. Daarom is het belangrijk dat je de wonden goed verzorgt. Als de huid rond de wond warm en rood wordt, als er viezigheid uit de wond komt of als je koorts krijgt, kan dat duiden op een wondinfectie en moet je contact opnemen met de plastisch chirurg.
- Plasproblemen - vernauwde plasbuis. De plasbuis kan gaan vernauwen (stenose) waardoor plassen moeilijk kan gaan. Stenosen worden behandeld door ze gedurende een aantal weken of maanden regelmatig op te rekken: dat gebeurt op de polikliniek of door jezelf. Soms is een operatie nodig. Zonder plasbuisverlenging is de kans op een vernauwing 5%, met plasbuisverlenging meer dan 50%.
- Plasproblemen - fistel. De verlengde plasbuis kan een opening naar buiten zoeken, daardoor kan urine uit deze opening gaan lekken. Dat heet een fistel. Soms herstelt dit vanzelf. Je kan er aan geopereerd worden. Zonder plasbuisverlenging is de kans op een fistel 5%, met plasbuisverlenging meer dan 50%.
- Plasproblemen - nalekken. Ook bij een geslaagde plasbuisverlenging komt nalekken vaak voor. Op de polikliniek kan je uitleg krijgen hoe je de urine uit de plasbuis kunt masseren.
- Verlies van gevoel/orgasme. Het is niet met zekerheid te zeggen of het gevoel in de gehele phallus terugkomt. Zowel de zenuw uit de huid als de zenuw uit de voormalige clitoris moeten na de operatie opnieuw uitgroeien. Dit proces duurt maanden en is moeilijk voorspelbaar. Belangrijkste factoren hierin zijn je leeftijd en rookgedrag. Ook kan het moeilijker of zelfs onmogelijk worden om een orgasme te ervaren; deze complicatie komt echter weinig voor.
- Darmproblemen - ileus. De darm komt stil te liggen of raakt verstopt, zodat de darminhoud niet meer wordt verplaatst. Dit heet een ileus. Meestal kunnen medicijnen de darmen weer op gang help. Daarbij is het van belang dat je voldoende drinkt en beweegt.
Een ontsteking of nabloeding kan ook plaatsvinden op de plek waar de donorhuid is weggehaald (op de onderarm, het bovenbeen of de flank).
Eindresultaat en secundaire correcties
Eindresultaat
Het eindresultaat pakt bij iedereen weer anders uit; je kan dus vooraf geen verzoek doen over het uiterlijk van de penis. De lengte en breedte worden bepaald door de grootte van de clitoris.
Na de operatie heb je littekens. Deze vallen weg in de plooien waardoor ze niet direct opvallen. De aanmaak van littekenweefsel verschilt per persoon, huidtype en operatietechniek. Iedere huid geneest op zijn eigen manier. Bij mensen met overgewicht en mensen die roken genezen littekens minder fraai dan bij mensen met een gezond gewicht die niet roken.
Secundaire Correcties
Er kunnen verschillende redenen zijn waarom je na de operatie nog niet geheel tevreden bent met het uiterlijk of de functie van het geslachtsdeel. Voor secundaire correcties word je geadviseerd minstens één jaar te wachten.
Protheses
Na genitale chirurgie voor vermannelijking kunnen prothesen worden geplaatst. Testisprothesen zijn mogelijk na een metaïdoioplastiek.
Seksualiteit
Seksualiteit blijft voor velen belangrijk na de metaïdoioplastiek. Als jouw penis voldoende is hersteld, is seks mogelijk. Volgens de richtlijn is dat drie maanden na de operatie; we adviseren je dit te bespreken tijdens de nacontroles bij de plastisch chirurg.
De meeste mensen kunnen na een metaïdoioplastiek seksuele opwinding en orgasme ervaren, zowel bij masturbatie als met een partner. Velen van hen zijn tevreden met hun seksuele leven, maar dat geldt niet voor iedereen. Penetratie is bijna altijd uitgesloten, dus als dat voor jou belangrijk is, is een metaïdoioplastiek minder geschikt voor jou.
Zelf ontdekken
Je seksuele leven is echter niet enkel afhankelijk van een metaïdoioplastiek, maar van vele psychologische en biologische factoren. Het (seksueel) 'eigen' maken van jouw penis en deze prettig seksueel te leren gebruiken, zijn belangrijke uitdagingen na genitale chirurgie.
Kortom: het is belangrijk dat je goed ontdekt wat voor jou seksueel belangrijk en prettig is, en dat je daarover spreekt met je (eventuele) partner(s).
Deze tekst is aangepast op 7-10-2022
Volgende Stap
We raden je aan alle informatie stap voor stap door te nemen om een volledig beeld te krijgen van de verschillende behandelopties en het proces eromheen!
Terug naar overzicht
Phalloplastiek
De phalloplastiek is een operatie waarbij een penis wordt gemaakt met weefsel van elders uit je lichaam. De techniek hangt af van jouw kenmerken en wensen.
